Mark Hendriks
De Belastingdienst zet met regelmaat belastingplichtigen onder druk met een dwangsom. Het is vaak onbekend dat dit ook andersom kan, wanneer de Belastingdienst zijn verplichtingen niet nakomt. Een dwangsom kan lonen, leert een recente procedure van ons kantoor.
De dwangsom: een machtig wapen
De Belastingdienst heeft een breed arsenaal aan instrumenten om informatie af te dwingen bij belastingplichtigen. Het laatste en meest machtige wapen is de dwangsom. De Hoge Raad heeft goedgekeurd dat de fiscus via een voorlopige voorziening (kort geding) bij de burgerlijke rechter een weigerachtige belastingplichtige ertoe mag verplichten om alsnog medewerking te verlenen om informatie te verschaffen. Dit onder verbeurte van een aanzienlijke dwangsom. U moet dan denken aan dwangsommen van vele honderdduizenden euro’s die door de burgerlijke rechter worden opgelegd en waarmee de belastingplichtige onder druk mag worden gezet.
Praktijkvoorbeelden dwangsommen
Voorbeelden in de rechtspraak laten zien dat niet alleen verdachte zwartspaarders maar bijvoorbeeld ook creditcardmaatschappijen of bekende online postorderbedrijven forse dwangsommen krijgen opgelegd om de gevraagde informatie aan te leveren aan de fiscus. Maar een recente zaak van ons kantoor (ECLI:NL:HR:2016:485) maakt duidelijk dat ook de omgekeerde weg mogelijk is: de fiscus die een forse dwangsom krijgt opgelegd omdat die weigert zich aan verplichtingen te houden.
Belastingdienst heeft ook plichten
De Belastingdienst heeft behalve rechten ook plichten. Met name als een bezwaarprocedure loopt. Plichten zijn onder meer:
- het tijdig doen van uitspraak op bezwaar
- het horen van de belastingplichtige
- het verlenen van volledige inzage in het dossier
De verplichtingen hebben een belangrijk doel, namelijk de belastingplichtige de mogelijkheid te geven zich effectief te kunnen verdedigen tegen acties van de overheid. Reden dat de rechter strikt de hand houdt aan naleving van deze verplichtingen.
Sanctie overschrijding beslistermijn
Voor het niet tijdig doen van uitspraak op bezwaar, heeft de wetgever een wettelijke regeling in het leven geroepen. Binnen zes weken zal een bestuursorgaan zoals de Belastingdienst een beslissing moeten nemen. Zo niet, dan is hij in gebreke. Wanneer de belastingplichtige de Belastingdienst vervolgens maant tot actie – een ingebrekestelling – maar een beslissing nog steeds uitblijft, is de Belastingdienst een dwangsom verschuldigd van maximaal € 1.260 per aanslagbiljet. Bij een bezwaarprocedure van meerdere samenhangende aanslagen, bestaat volgens de Hoge Raad geen reden om dit bedrag van € 1.260 per aanslagbiljet te matigen. In een recente procedure van ons kantoor resulteerde dit een dwangsom van maar liefst € 22.680.
Als de Belastingdienst blijft weigeren
Meestal is deze dwangsom van € 1.260 per aanslagbiljet voldoende om de fiscus tot actie te bewegen. Maar wat als men toch weigerachtig blijft en geen uitspraak op bezwaar wenst te doen, waardoor de belastingplichtige van een onafhankelijke rechter wordt afgehouden? Dat speelde in de recente procedure van ons kantoor bij de Hoge Raad. De oplossing is de fiscus te bestrijden met hetzelfde wapen: een dwangsom via een voorlopige voorziening.
Hoge Raad wijst dwangsom toe
In onze zaak weigerde de fiscus niet alleen uitspraak op bezwaar te doen maar ook om inzage in het dossier te verlenen. De fiscus wilde niet dat de belastingplichtige de bewijsstukken onder ogen kreeg omdat hij in de visie van de fiscus een zwartspaarder was en anders ‘calculerend gedrag’ zou kunnen gaan vertonen. Zolang deze belastingplichtige niet de veronderstelde informatie aanleverde, was de fiscus niet van plan zelf iets te doen. Wij hebben daarop via een voorlopige voorziening een extra dwangsom per aanslag geëist van € 1.000 per dag dat de fiscus nog langer in gebreke zou blijven. De rechter maakte korte metten met het gedrag van de fiscus en stelde ons in het gelijk. Een belastingplichtige mag niet van de onafhankelijke rechter worden afgehouden. Ook niet als deze wordt verdacht van zwartsparen. De Hoge Raad stelde uiteindelijk een maximale dwangsom vast van maar liefst € 540.000, die de fiscus zou verbeuren wanneer hij nog langer weigerachtig bleef.
Tegenwicht belangrijke stap voorwaarts
Deze uitspraak betekent dat een belastingplichtige niet langer meer machteloos hoeft toe te kijken als de fiscus zich niet aan zijn verplichtingen houdt. Niet alleen de fiscus maar ook de belastingplichtige kan nu een dwangsom inzetten om druk te zetten en tegenwicht te bieden. Een belangrijke stap voorwaarts.
Meer weten?
Wilt u meer weten over deze zaak en procedures? Neem contact met ons op.
