Nieuws

Blog: Belastingontwijking vs. belastingontduiking

Afbeelding voor Blog: Belastingontwijking vs. belastingontduiking
Delen

Belastingontwijking en belastingontduiking zijn twee begrippen die te pas en te onpas als synoniemen worden gebruikt in de lopende discussie over de Panama Papers. Dit onderscheid kan diffuus zijn maar is wel essentieel. Waar ligt de grens tussen ontwijking en ontduiking en wanneer is sprake van strafbaar handelen?

Belastingontwijking

Als particulieren of bedrijven internationale fiscale structuren opzetten en gebruiken om de belastingdruk te verlagen, zal in het algemeen sprake zijn van belastingontwijking. Er moet dan wel sprake zijn van een juridisch correcte structuur, zonder schijnhandelingen. Door gebruik te maken van belastingverdragen wordt de meest optimale structuur gebruikt om de fiscale winsten wereldwijd te minimaliseren.

Voorbeeld ontwijking

Zo wordt bijvoorbeeld een fabriek geopend in een ander land waar de winstbelasting een stuk lager is dan in Nederland. Doordat bepaalde producten in een ander land worden geproduceerd en gedistribueerd, kan de winst van deze producten aan andere landen worden toegerekend en aldaar belast. De belastingverdragen zorgen ervoor dat de desbetreffende bedrijven geen dubbele belasting betalen. Gelet op de handel en economische groei is dubbele belasting ongewenst. Belastingontwijking bestaat al verschillende decennia en is in beginsel legaal. Zelfs als de verdragen ertoe leiden dat helemaal geen belasting verschuldigd is. Of dat maatschappelijk gewenst is, is vers twee.

Belastingontduiking

Belastingontduiking is van een totaal andere orde. Er wordt gesproken van ontduiking als belastingplichtigen opzettelijk inkomsten buiten het zicht van de Belastingdienst houden. Inkomsten die normaliter zijn belast. Waarom dat gebeurt is minder relevant dan de vraag of dit opzettelijk geschiedt. Er is in ieder geval sprake van illegale activiteiten als opzettelijk geen belasting wordt afgedragen over inkomsten terwijl de belastingplichtige weet of behoort te weten dat de inkomsten wel dienen te worden belast.

Voorbeeld ontduiking

Dat is bijvoorbeeld het geval als personen of bedrijven zwart worden betaald of als provisies worden betaald op buitenlandse bankrekeningen die bewust niet worden gemeld in de aangiften. Ook buitenlands vermogen dat niet wordt aangegeven (zwartsparen) is ontduiking. In dat geval worden bewust inkomsten verzwegen. Belastingontduiking is dus illegaal en zowel voor natuurlijke personen als voor rechtspersonen strafbaar.

Panama Papers en belastingontwijking

De structuren die geopenbaard zijn door de Panama Papers kunnen zowel belastingontwijking als -ontduiking betreffen. Het genoemd worden in de Panama Papers betekent niet dat er zonder meer sprake is van ontduiking. Een goed voorbeeld zijn de afgeschermde vermogens (APV’s) die de fiscus momenteel bestrijdt. Indien en voor zover er op een correcte wijze gebruik wordt gemaakt van de juridische instrumenten, is er sprake van belastingontwijking en niet van -ontduiking. Dit is dus zeker niet strafbaar. Moreel en maatschappelijk gezien zijn deze structuren voor sommigen verwerpelijk. Dat is echter niet relevant voor de vraag of sprake is van een legale of illegale constructie.

Panama Papers en belastingontduiking

Toch is het denkbaar dat er wel sprake is van ontduiking of van andere onoorbare praktijken. De eerste berichtgeving van het kabinet duidt daarop. De verschillende structuren die zijn blootgelegd kunnen gebruikt zijn om vermogens buiten het zicht van de fiscus te houden. Ook kunnen de structuren gebruikt zijn om bijvoorbeeld smeergelden te betalen. Behalve dat dit een strafbaar feit oplevert, kan het zijn dat in Nederland ten onrechte betalingen ten laste van het fiscale resultaat zijn gebracht. Ook dat zal de fiscus willen corrigeren.

Ontduiking noch ontwijking

Structuren krijgen gauw het predicaat ontwijking of ontduiking. In sommige gevallen is geen van beide etiketten aan de orde. Zo hebben vele vermogende particulieren buitenlandse structuren opgezet om hun privacy en veiligheid te waarborgen. Zolang alle regels in acht worden genomen is van ontwijking of ontduiking geen sprake.

Dunne scheidslijn

De scheidslijn tussen ontwijking en ontduiking is soms dun. De kwalificatie is echter van groot belang. Het is daarom zaak in een voorkomend geval de rechtspositie tijdig in kaart te brengen en een verdedigingsstrategie te bepalen. Een weldoordachte verdedigingsstrategie is vanaf het eerste moment immers onontbeerlijk om geen onherstelbare fouten te maken. Zo nodig kunnen wij daarbij helpen. Vanwege onze expertise op zowel het gebied van het fiscale als het strafrecht zijn wij bijzonder goed geëquipeerd om deze positie te bepalen.

Meer informatie?

Heeft u vragen over dit onderwerp? Wij gaan graag met u in gesprek.